Salvador Dali İzmir'e Geliyor

                                                         Salvador Dali İzmir'de

   Resim sanatında Sürrealizm akımının öncülerinden olan sıradışı insan Dali 'yi 20. yüzyılın üçüncü ve dördüncü çeyreklerinde iletişim araçlarının yeni yeni gelişmeye başlamasıyla küçülen dünya üzerinde; bu dönemde yaşayan nesiller Dali'yi canlı görüp hareketlerini gözlemledikleri için şanslılar.

   Sadece resim sanatı ile ilgili eserler üretmemiş, çeşitli sanat dallarıyla da ilgilenmiştir. Eserlerini yaparken Kübizm akımından da etkilendiğini bilmekteyiz ve daha sonraki yıllarında büyük bir hayranı olduğu Pablo Picasso ile tanışmıştır.

    Bu yazıda Salvador Dali'nin yaşamından ayrıntılı bahsederek konunun amacından sapmayacağım ki bunlar; kitap ve internet ortamında bir kaç taramadan sonra kolaylıkla bulunabilecek bilgiler. Önemli olan gelecek olan serginin insanlar üzerinde bırakacağı etkisi ve bir çok sanatseverin gerçek ortamda birebir görme şansını bulacak olmasının; belirli kalıplar içine sokulduğu zaman amaç ve işlevinden uzaklaşıp asıl amacının unutulacağı ve köreleceğini bildiğimiz bilim ve sanatın, günümüzde ülkemizde sansürlenmesi ve kısıtlanması ortamında bu serginin Türk sanatına nasıl bir etki bırakacak olması ve sonucunda ne tür bir meyve olarak geri döneceğidir önemli olan.

GEOPOL YARATIK YUMURTASI

     Haftasonları ailenizle birlikte keyifle gezebileceğiniz bir sergi. Özellikle çocuğunuzla birlikte sergiye katılın ki; soyut zekanın gelişim göstermeye başladığı ilkokul çağlarında; belleklerinde yer edebilen ve bunun arka planında yaratıcılıklarına katkı sağlayacağı bir etkisi olsun. 

DREAM-RÜYA HALÜSİNASYON

    İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin katkılarıyla 17 Ocak'ta açılacak olan ve 2 Mart'a kadar ziyaretçilere ÜCRETSİZ olarak Ahmed Adnan Saygun Sanat Merkezi' nde ziyaretçilerine araştırma ve gözlem olanağı sağlayacak olan serginin İzmir'li sanatseverlere ve Türk sanatının gelişimi için önemli bir katkısı ve farklı bir bakış açısı oluşturacağı kanısındayım. Sadece resim sanatını kastedmiyorum, tüm sanat dalları ve modernizm için önemli bir ilham kaynağı ve tasarım fikirleri vereceğine eminim.

GALATEA

   Sergi içeriğinde hangi eserlerinin olacağını tam bilmiyorum fakat toplam 46 eserinin sergide olacağı ve bunların 13'ünün Zodiac serisine ait olduğunu www.izmir.bel.tr adresinden okudum.

   Body Worlds sergisini gezeniniz ya da bir yerlerden görsellerini görmüşseniz Body Worlds sergilerinin tasarımcısı Dr. Angelina Whalley'in tıp hekimliği dışında sanatçı bir yönünün olduğunu da kolaylıkla görebilirsiniz. Sergideki çoğu plastinasyon modellerde Kübik ve Sürrealist akımın etkilerini kolaylıkla farkedebilirsiniz. Vücudunun içinde bomba patlamış gibi tüm parçaları etrafa saçılan balık tutan plastinasyon model, at üstünde elinde beynini size sunan adam, geometrik formlarda kesilmiş kısımların çekmece sürgüsü gibi vücudun dışına çıkması vb. bir çok örnek ve Playstation'ın reklam fotoğraflarının tasarımı Salvador Dali'nin elinden çıkmış izlenimi veren örneklerden bir kaçı.:)

 
 

Depresyon Testi

DEPRESYON ÖLÇEĞİ

Aşağıdaki sorulara ''EVET'' ve ''HAYIR'' olarak cevap veriniz. Verdiğiniz cevapları soru numaralarının yanına not alın, değerlendirmede kolaylık sağlayacaktır.

Kaynakça: Burns A., Lawlor B., Craig S. Martin Duniz. ''Geriatric Depression Scale (GDS). Assesment scales in old age psychiatry''. 2-3. 1999.

1.Hayatınızdan memnun musunuz?                                                                            Evet  /  Hayır
2.Daha önce zevk aldığınız aktivitelere karşı ilgi kaybı oldu mu?                                
3.Yaşamınızın boş olduğunu düşünüyor musunuz?                                                    
4.Sıklıkla iç sıkıntısı çekiyor musunuz?                                                                    
5.Gelecekten umutlu musunuz?                                                                                
6.Kafanızdan atamadığınız düşünceler sizi bunaltıyor mu?                                        
7.Çoğu zaman kendinizi iyi mi hissediyorsunuz?                                                      
8.Başınıza kötü şeyler geleceğinden korkuyor musunuz?                                          
9.Çoğunlukla kendinizi mutlu hissediyor musunuz?                                                    
10.Sıklıkla kendinizi aciz hissediyor musunuz?                                                          
11.Kendinizi huzursuz, içinizi kıpır kıpır hissediyor musunuz?                                    
12.Evde oturmayı dışarıya çıkıp yeni bir şeyler yapmaya tercih ediyormusunuz?        
13.Sık sık gelecek için kaygılanıyor musunuz?                                                          
14.Hafızanızla ilgili çoğu kişiden daha fazla sorununuz olduğunu düşünüyor musunuz?
15.Hayatta olmanın harika bir şey olduğunu düşünüyor musunuz?                              
16.Kendinizi morali bozuk ve hüzünlü hissediyor musunuz?
17.Şartlarınızı değersiz buluyor musunuz?
18.Geçmiş olaylar sizi kaygılandırıyor mu?
19.Yaşamı heyecan verici buluyor musunuz?
20.Yeni bir uğraşa başlamak size zor geliyor mu?
21.Kendinizi enerji dolu hissediyor musunuz?
22.Durumunuzun umutsuz olduğunu düşünüyor musunuz?
23.Başkalarının sizden daha iyi olduğunu düşünüyor musunuz?
24.Küçük olaylara kolay üzülüyor musunuz?
25.Sıklıkla ağlamaklı oluyor musunuz?
26.Konsantre olma sorunu yaşıyor musunuz?
27.Sabahları mutlu uyanıyor musunuz?
28.Sosyal toplantılara katılmaktan kaçınıyor musunuz?
29.Sizin için bir konuda karar vermek kolay mı?
30.Zihniniz daha önceleri olduğu kadar açık mı?

Değerlendirme:
EVET cevabı için 1 puan verilen soru numaraları: 2-4, 6,8, 10-14, 16-18, 20, 22-26, 28
HAYIR cevabı için 1 puan verilen soru numaraları: 1, 5, 7, 9, 15, 19, 21, 27, 29, 30

Toplam skor; 0-10: Depresyonda değil    11-20: Hafif derece depresyon     21-30: İleri evre depresyon
      

Gran Torino

Gran Torino

   Gözlerinizi kapatın ve kendinizi şömine tuğlasından örülmüş omuzlarınız genişliğinde dar bir bacanın içinde düşerken hayal edin.3-4 metre sonra sönmüş ateşin küllerine düşeceğinizi sanıyorsunuz, ama yanılıyorsunuz. bitmek tükenmek bilmeyen bu düşüş film boyunca sürüyor. Son sahnenin girmesi ve soundtrack ın çalmaya başlamasıyla düşüşünüz bitiyor ve dibe vurup düşünmeye başlıyorsunuz. Ayrıca film boyunca diyaloglar ve olayların arka planında, filmin final sahnesi dışında müzik çalmamaktadır.
   Böylesine dar bir olay örgü çerçevesi ve mütevazi mekanda böylesine derin bir film yaratmak gerçekten ustalık ister. Bu da Clint Eastwood gibi sinema sanatında tecrübe sahibi kişilerin becerebileceği bir ustalık. Üst düzeyde yönetmen performansı gerektirmeyen ve orta dereceyi biraz aşan bütçeye sahip olan film direk duyguları hedef almakta. Film sadece mahallede hatta ev-bahçe-garaj üçgeninde geçiyor ve bu dar alanda; film boyunca her türlü duyguyu tadıyorsunuz.
   2009 yılıydı... ''Milyon Dolarlık Bebek'' filminin dvd sini izledikten sonra oyuncular ile röportaj kısmında Eastwood, Gran Torino adlı bir sinema filmi çekimlerini yürüttüğünden bahsediyordu ve o zamanlar merak edip çıktığında izlediğim güzel bir film.
   Geçmişiyle ilgili vicdani sorunlar yaşayan huysuz bir ihtiyar olan Polonya asıllı Kore gazisi olan Kowalski; Detroit'in kenar mahallelerinde Hmong(Çinli bir etnik grup) ların yaşadığı bir bölgede oturmaktadır. Sürekli atıştığı, ırkçı tutumlar sergilediği bu komşuları daha sonrasında Kowalski'nin kendi evlatları ile olan ilişkisinden daha kuvvetli bağlara sahip olmaya başlaması, aslında günümüzde şahit olduğumuz aile bağları ve aile kavramına değinmektedir. Kowalski karakterinin Asya'lılara karşı başlarda takındığı davranışlar ırkçı tutumlara karşı mesaj göndermektedir.
   Benden bu kadar. İzlemeniz dileğimle, iyi seyirler:)

FRAGMANI İZLE

IMDB puanı: 8.3/10
Yönetmen: Clint Eastwood
Oyuncular: Clint Eastwood, Dreama Walker, Ahney Her, Brian Howe, John Carroll Lynch
Senaryo: Nick Schenk, Dave Johannson
Yapımcı: Clint Eastwood, Bruce Berman, Robert Lorenz, Bill Gerber
Yapım Yılı: 2008
Ülke: ABD
Tür: Dram, Suç, Gerilim, Irkçılık
Süre: 120 dakika

1 Aralık Dünya AIDS/HIV Günü

1 Aralık Dünya AIDS Günü   

   HIV/AIDS hastalığının artış ve yayılımının önlenmesi, toplum bilincinin artması, hastalık sebebiyle ölenleri anmak, hastalık sahibi kişilere önyargılı tutum ve davranışlara karşı toplumun bilinçlenmesi amacına dikkat çekilmesi için her yıl 1 Aralık Dünya AIDS Günü olarak anılmaktadır. 1995'ten bu yana A.B.D. 1 Aralık Dünya AIDS Günü'nü resmi olarak tanımıştır. 
   Benim de sadece bugün bilinçlenme adına yazdığım gibi, 1 Aralık tarihinde sivil toplum örgütleri ve çeşitli kurumlarında yaptıkları konferans, panel ve konu ile alakalı düzenledikleri araştırma ve bilim sempozyumları ile sınırlı kalmaktadır yapılan eylemler. Konu ile direkt bağlantılı olan kişi, dernek, vakıf ve kurumlar dışında yılın  genelinde Türk medyasının da HIV üzerinde durduğunu görmedim şimdilik. Bırakın yılın genelini 1 Aralık'ta sağlık, kadın, yaşam formatlı programlarda da üzerinde durulmayan önemli bir konu. 
   Sağlık Bakanlığı'nın önderliğinde 2007 yılında HIV/AIDS hakkında bilincin arttırılması ve hastalık süphesi olan kişilerin rahatlıkla gidip test olabileceği Gönüllü Test ve Danışmanlık Merkezinin Tanıtımı için hazırlanan reklam filmini aşağıda izleyebilirsiniz.
    ''1981 ile 2007 yılları arasında 25 milyon insan HIV nedeniyle hayatını kaybetmiştir ki bu sayı sadece kayıt altına alınan resmi rakamlardır. Afrika'da yaşayan Aids hastalarının %77'si tedavi ilaçlarını bile temin edememektedir. Şu anda dünya üzerinde yaklaşık 35 milyon HIV kapmış insan bulunmaktadır. Bunların arasında anneden bebeğine geçmiş çocuk hastalarda bulunmaktadır.'' (Joint United Nations Programme on HIV/AIDS(UNAIDS)Report on the Global HIV/AIDS Epidemic 2008, Geneva, Switzerland, July 2008)
    Üniversite yıllarımda her sene 1 Aralık tarihinde Toplum Gönüllüleri Vakfı öncülüğünde kampüs içinde konu hakkında uzman bir hekim davet edilip çeşitli bilgilendirme aktiviteleri yapar, kırmızı kurdele ve Okey'in gönderdiği prezervatifleri dağıtırdık. Akşamı ise konu ile yakından alakalı toplumun tepkisi, önyargılar adına bilinçlendirici; 1993'te başarılı oyunculuğuyla Tom Hanks'e oscar ödülünü getiren ve sevdiğim aktör Denzel Washington'un yardımcı erkek oyuncu olarak rol aldığı ''Philadelphia'' filminin gösterimini yapardık.         
   Unutmayın ki izlediğiniz bir film bile size çok şey katıp, yaşama bakış açınızı değiştirebilir. Bu güzel cumartesi akşamında Philadelphia filmini izlemenizi tavsiye ediyorum. İyi haftasonları, iyi seyirler:) 

FİLMİN FRAGMANI

Sağlık Bakanlığı ''Gönüllü Test ve Danışmanlık Merkezi'' Tanıtım Filmi

Ankara Kitap Fuarı 1-9 Aralık 2012

   Ankara Ticaret Odası Congresium Uluslararası Kongre ve Fuar Merkezi'nde gerçekleştirilecek olan Ankara Kitap Fuarı'na birçok yayınevi imza günü ve söyleşi etkinlikleri çerçevesinde yazarlarıyla etkinlikte bulunacaklar. Genelde oluyor ama olmadığı da oluyor ki, umarım fuar kapsamında, fuarın amacına yönelik indirimli fiyatlar sunarlar.

   Ankara Kitap Fuarı kapsamında, "Bir Kitap da Bana Al" sosyal sorumluluk projesi ile Lösemili Çocuklar Vakfı, Türkiye Omurilik Felçliler Derneği, Çocuk Esirgeme Kurumu, Türk Eğitim Vakfı, Çağdaş ve Bağımsız Yardım Derneği, Ulusal Eğitim Derneği ve huzur evlerine de destek verilecek.

   Yaklaşık 80 yayınevinin katılacağı fuarda, İstanbul ve Ankara'dan 21 sahafçı da kitap fuarına katılmakta. Açıkçası en çok bu olaya sevindim desem yeridir. Şahsen bilim ile ilgili kitaplarda güncel bilgi gerektirmedikçe ikinci el kitabı satın almayı tercih ediyorum mümkün oldukça. Fiyat konusunda hem daha avantajlı, hem eski kitap kokusunu ve elinize aldığınızda yaşanmışlığını derin bir şekilde hissettiriyor size. İkinci el kitap hayranıysanız, Ankara'da ve internetten bulamadığınız bazı ikinci el kitapları belki bir şans fuardaki herhangi bir sahafçıda bulabilmeniz için bir fırsat.

   Dikkatimi çekti de, fuara katılan yayınevleri arasında Remzi Kitabevi, Can Yayınları, Kabalcı, Arkeoloji ve Sanat Yayınları ve İmge Kitabevinin adlarını göremedim. Özellikle, Ankara merkezli olan İmge'nin listede olmaması şaşırttı beni. Daha düşük ekonomik hacme sahip olan ikinci el kitapçılar bile İstanbul'dan geliyorken... 

   Bakalım daha 1 gün var ve listenin son hali değil, güncellenir belki ve fuara gidince bu yayınevlerinin de standını görür çok mutlu olurum. Arkeoloji ve Sanat Yayınları'ndan alacağım birkaç kitap var. İnternetteki satış fiyatı ile aynıysa İmge Kitabevi'nden Cicero'nun ''Stoacıların Paradoksları'' adlı kitabı almayı planlıyorum. Malum Öğrenci bütçesi. 

ATO Congresium Fuar ve Kongre Merkezi

Eskişehir Yolu/Söğütözü/Ankara      

Eryaman ve Kızılaydan 541'e binerek rahatlıkla gidebilirsiniz.               

Konumunu öğrenmek için yandaki Google Maps'ten yararlanın.

''Yaşam Döngüsü Temalı'' Body Worlds Sergisi'nde son 1 ay! Ankara Kentpark AVM'de Ziyaretçilerini bekliyor.

''Yaşam Döngüsü Temalı'' Body Worlds Sergisi'nde son 1 ay! 

Sergi Ankara Kentpark AVM'de Ziyaretçilerini 

Bekliyor

Ünlü bilim adamı Gunther von Hagen'in kadavralara ''Plastinasyon'' tekniği uygulayarak oluşturduğu yaşam döngüsü temalı sergisi Body Worlds' ün Ankara ayağında son 1 ay. Duyanlar duymayanlara iletsin. Bende gitmek için sabırsızlanıyorum. Bu haftasonu sergiyi ziyarete gidicem. Sergi hakkındaki deneyimlerimi Body World ile bir başka yazımda paylaşıcam. Tüm yaş aralığından herkesin, özellikle Antropoloji, Tıp, Biyoloji, Veterinerlik, Arkeoloji disiplinleri ile ilgilenenlerin görmesi gerektiğini düşünüyorum. Haydi Ankara'lı o kadar kadavra senin için 1000' lerce km. yol aşıp ayağına kadar geldi. 20dk. lık yola üşenme ve keyifli bir haftasonu geçir.  Not: Kentpark Avm'nin yerini öğrenmek için sayfanın sağındaki googlemap içeriğini kullanabilirsiniz.

Serginin işlev ve niteliği düşünülünce ücretler makul.
Tam:25tl
Öğrenci:21
Çocuk:19
http://www.bodyworlds-ankara.com/

ALT VE ORTA PALEOLİTİK YONTMATAŞ ENDÜSTRİLERİNDE KENAR KAZIYICILARIN BİÇİMSEL TİPOLOJİSİ

PDF görünüm ve yazıyı indirmek için kaynakça sayfasının sonundaki linke tıklayın!

ALT VE ORTA PALEOLİTİK YONTMATAŞ ENDÜSTRİLERİNDE KENAR KAZIYICILARIN BİÇİMSEL TİPOLOJİSİ

   Francois Bordes, Alt ve Orta Paleolitik yontmataş alet endüstrilerinin sınıflandırılması üzerine çalışmalar yapan ilk araştırmacıdır[1]. Lewis Binford ile F. Bordes arasında 1960’larda tipolojide stil-işlevsellik üzerine fikir ayrılıkları olmuştur. Ayrıca, Denise de Sonneville, Perrot ve Yakındoğu Paleolitiği üzerine Ofer Bar-Yosef, Hours tarafından gerçekleştirilen ilk sistematik araştırmalar sonucunda tip biliminin gelişimi için önemli listelemeler yapılmıştır.

   Anadolu Paleolitiği üzerine çalışmalar, 20. yüzyılın ikinci çeyreğinden itibaren başlamıştır. Kılıç Kökten, Şevket Aziz Kansu, Enver Bostancı, Muzaffer Şenyürek Anadolu Paleotilitiğinde, Antropoloji biliminde dönemin teknolojik yoksunluğuna rağmen özverili ve önemli çalışmalar yapmış alanında öncü bilim adamlarıdır.

   Işın Yalçınkaya 1989 yılında yayınladığı ‘‘Alt ve Orta Paleolitik Yontmataş Endüstrileri Biçimsel Tipolojisi ve Karain Mağarası’’ kitabında Anadolu Paleolitiği açısından birçok soruyu aydınlatmış ve Paleolitik Çağ yontmataş alet endüstri toplulukları için, ilk sistematik bir Türkçe adlandırma düzeni oluşturarak tip bilimine büyük katkı sağlamıştır. Anadolu’daki Paleolitik Çağ araştırmalarında Işın Yalçınkaya’nın tipolojik adlandırmaları kullanılmakta ve güncelliğini korumaktadır.

   Prof. Dr. Işın Yalçınkaya’nın ‘‘Alt ve Orta Paleolitik Yontmataş Endüstrileri Biçimsel Tipolojisi ve Karain Mağarası[2]’’ adlı kitabının 61-73 sayfalarındaki kenar kazıyıcı alet tipleri, alt tipleri ve çeşitlerine ilişkin adlandırma, tanım ve kavramlar bilgisayarda yazıya dökülüp internete aktarılarak Pleistosen arkeolojisi ile ilgilenen arkeologlara ve Arkeoloji bölümü öğrencilerinin internet yoluyla daha kolay ulaşılabilirliliğini sağlama, etkin bir biçimde yararlanabilmeleri amacı ile hazırlanmıştır.

1.KENAR KAZIYICILAR (Racloirs)

   Yonga, dilgi ya da döküntü parçalar üzerine yapılmış, bir ya da daha fazla kenarı, salt kenar uzunluğunun büyük bir kısmını kaplayacak biçimde devamlı ve düzenli düzeltilerle düz, iç ya da dışbükey olarak şekillendirilmiş aletlerdir. Söz konusu kenarlarda isteyerek yapılmış hiçbir çontuk ya da dişleme bulunmaz.

Tamamlayıcı Bilgiler: 

  Kenar kazıyıcılar yonga, dilgi ve döküntüler üzerine yapıldıkları gibi, özellikle Alt Paleolitik’te, çakıl ve çekirdekler üzerine de yapılabilirler. Yonga ve dilgiler üzerine yapıldıkları zaman, topuğa göre yek yan kenar kazıyıcıları ayırt etmeye olanak verirler.

   Kenar kazıyıcı yapılırken amaç kenarı keskinleştirmekten çok, onu kütleştirerek düzeltmek ve böylece kazıma ve kesme işlemi için onu daha sağlam bir yapıya ulaştırmaktır.

   Eldeki parça, kazıyıcı haline sokulurken dik, pulcuklu, basamak pulcuklu, koşut, yarı koşut, kalın, ince, almaşık gibi çeşitli düzelti teknikleri kullanılır. Ancak bu tekniklerden dik düzeltili tekniğindeki düzeltiler hiçbir zaman bir kazağınınki ya da bir sonsal aletinki kadar dik değildir.

   Kenar kazıyıcılar erken Acheuleen’den başlayarak tüm taş kültürleri içinde çok sayıda bulunurlar. Bazı Mousterien tabakalarında görece az olmalarına karşın, yine de Mousterien endüstrisini karakterize eden alet tipleridir.

Olası kullanımları:

   Deriyi sıyırmada ve düzlemede; odun, kemik, boynuz gibi nesneleri sıyırmada ve diğer aletlerin yapımında kullanılan araçlardır.

Ana Tip, Alt ip ve Çeşitleri:

   Kenar kazıyıcılar Alt ve Orta Paleolitik yontmataş aletler içinde çok yoğun bir biçimde kullanılmışlardır. Bunun doğal sonucu olarak da alt tipler ve onların çeşitleri açısından en fazla çeşitlilik gösteren tiptir. Karain Mağarası için de bu genel kural geçerlidir. Bu nedenle diğer aletlere göre üzerinde daha ayrıntılı bir biçimde durmak gereği duyulmuştur.

   Alt tipleri fazla olan bu kazıyıcılar, kazıyıcı kenarlarının biçimlerine göre öncelikle düz, içbükey, ve dışbükey olma özelliklerini gösterirler.

   Bu üç özelliğinin saptanabilmesinde Bordes(1961 s.12), bir cetvel ya da kalem yardımıyla çok basit bir yöntem geliştirmiştir. Kazıyıcı kenara uygulanan cetvel, bu kenara düz çizgi boyunca ya da birçok noktalardan teğetse düz olma; yalnızca iki noktadan teğetse içbükey; yalnızca bir noktadan teğetse dışbükey olma durumu saptanır.

Kenar Kazıyıcıların Ana, Alt Tip ve Çeşitlerinin Dizgesi:

 TEK KENAR KAZIYICI (racloir simple)

    Tek düz kenar kazıyıcı (r. Simple droit)

    Tek yan kenar kazıyıcı (r. Lateral simple)

    Tek içbükey kenar kazıyıcı ( r. Simple concave)

    Tek dışbükey kenar kazıyıcı ( r. Simple convexe)

        Basit tek dışbükey kenar kazıyıcı ( r. S. C. Ordinaire)

        Quina tip tek dışbükey kenar kazıyıcı ( r. S. C. Type Quina)

        Yarı Quina tek dışbükey kenar kazıyıcı ( r. S. C. Demie Quina)

İKİ KENAR KAZIYICI (racloir double)

    İki düz kenar kazıyıcı (r. Double droit)

    Düz ve dışbükey kenar kazıyıcı (r. Droit-convexe)

    Düz ve içbükey kenar kazıyıcı (r. Droit-concave)

    İki dışbükey kenar kazıyıcı (r. Biconwexe)

    İki içbükey kenar kazıyıcı (r. Biconcave)

    İç ve dışbükey kenar kazıyıcı (r. Concave-conwexe)

YÖNEŞEN KENAR KAZIYICI (racloir convergent)

    Düz yöneşen kenar kazıyıcı (r. Convergent droit)

    Dışbükey yöneşen kenar kazıyıcı (r. Convergent convexe)

    İçbükey yöneşen kenar kazıyıcı (r. Convergent concave)

    Düz ve dışbükey yöneşen kenar kazıyıcı (r. Convergent droit-convexe)

    Düz ve içbükey yöneşen kenar kazıyıcı (r. C. Droit-concave)

    İç ve dışbükey yöneşen kenar kazıyıcı (r. C. Concave-convexe)

    Tek yan saplı yöneşen kenar kazıyıcı ( r. C. A pedoncule unila-terale)

YATIK YÖNEŞEN KENAR KAZIYICILAR (racloir dejete)

    Basit yatık yöneşen kenar kazıyıcı (r. Dejete simple)

    İkili yatık yöneşen kenar kazıyıcı (r. Dejete double)

    Üçlü yatık yöneşen kenar kazıyıcı (r. Dejete triple)

YATAY KENAR KAZIYICI (racloir transversal)

     İki yatay kenar kazıyıcı (r. Transversal double)

     Düz yatay kenar kazıyıcı (r. Transversal droit)

     Dışbükey yatay kenar kazıyıcı ( r. Transversal convexe)

         Basit dışbükey yatay kenar kazıyıcı (r. T. C. Ordinaire)

         Quina tip dışbükey yatay kenar kazıyıcı (r. T. C. Type Quina)

         Yarı Quina dışbükey yatay kenar kazıyıcı (r. T. C. Demie Quina)

         Clactonien çontuklu dışbükey yatay kenar kazıyıcı

     İçbükey yatay kenar kenar kazıyıcı (r. Transversal concave)

KÖŞE KENAR KAZIYICI (racloir d’angle)

DİK DÜZELTİLİ KENAR KAZIYICI (racloir a retouche abrupte)

SIRTI İNCELTİLMİŞ KENAR KAZIYICI (racloir a dos aminci)

İÇ YÜZDE KENAR KAZIYICI (racloir sur face plane)

    İç yüzde düz kenar kazıyıcı

    İç yüzde dışbükey kenar kazıyıcı

    İç yüzde içbükey kenar kazıyıcı

    İç iki kenar kazıyıcı

    İç yüzde yöneşen kenar kazıyıcı

ALMAŞIK KENAR KAZIYICI (racloir alterne)

    Aynı yönde almaşık kenar kazıyıcı

    Ters yönde almaşık kenar kazıyıcı

    Yöneşen almaşık kenar kazıyıcı

    Yatık yöneşen almaşık kenar kazıyıcı

İKİ YÜZDEN DÜZELTİLİ KENAR KAZIYICI (racloir a retouche biface)

     İki yüzden düzeltili basit kenar kazıyıcı

     İki yüzden düzeltili Quina tip kenar kazıyıcı

1.1.TEK KENAR KAZIYICILAR:

     Kenar kazıyıcı tanımına uygun olarak, kenarlarından yalnızca bir tanesi salt uzunluğunun 2/3’sini kaplayacak biçimde düzenli ve devamlı düzeltilerle kazıyıcı haline dönüştürülmüş yonga dilgi ya da döküntülerdir.

    

     Tek Düz Kenar Kazıyıcı:

     Tek bir düz kenarı kazıyıcı haline dönüştürülmüş kenar kazıyıcılardır.

     

     Tek Yan Kenar Kazıyıcı: Yonga ya da dilgi üzerine yapılmış, düzeltili kenarı yonga eksenine az çok koşut olan kenar kazıyıcılardır.

     Tek İçbükey Kenar Kazıyıcı:

     İçeriye doğru belirgin ya da hafif yay yaparak giren bir kenar gösteren kenar kazıyıcılardır. Bazen çontuklu aletlerle karıştırılırlar. Fakat onlardan daha büyük bir yay göstermeleriyle ayrılırlar.

   

  

Tek Dışbükey Kenar Kazıyıcı:

     Dışarıya doğru belirgin ya da hafif bir yay yapan bir kenar gösteren tiplerdir.

     Bordes (1961 s.26) bunları teorik olarak üç çeşide ayırır:

     Basit Tek Dışbükey Kenar Kazıyıcı: Dışbükeylik özelliği değişkendir; hemen hemen düz, oldukça yayımsı, tam yay biçimli olmak üzere.

     Quina Tip Tek Dışbükey Kenar Kazıyıcı: Kalınlıkları ile ayrıcalık gösterirler. Kenar tam anlamıyla yay biçimlidir. Pulcuklu, çoğunlukla basamak pulcuklu düzeltilerle işlenmişlerdir.

     Yarı Quina Tek Dışbükey Kenar Kazıyıcı: Quina tiplilerden  göreli olarak ince oluşlarıyla ayrılırlar. Genellikle pulcuklu düzeltilerle işlenmişlerdir. Ancak kalın olanlar basamak pulcuklu düzelti taşırlar.

1.2.İKİ KENAR KAZIYICILAR:  

     Kenar kazıyıcı tanımına uygun olarak birbirine bitişik olmayan iki kenarı düzeltilerle kazıyıcı haline getirilmiş tiplerdir.

     Farklı alt tipler gösterirler. Bu alt tiplerin tanımları kenar kazıyıcı ve tek kenar kazıyıcılar için verilen genel tanımların ışığında yapılabileceğinden ve adlarını yukarda sıraladığımız için burada bunların ayrı ayrı tanımlarına girmiyoruz.

1.3.YÖNEŞEN KENAR KAZIYICILAR:

     Düzenli düzeltilerle işlenmiş iki kenarı, parçanın bir ucunda, özellikle üst ucunda birleşen kenar kazıyıcılardır. Uçtaki açının büyüklüğü ve parçanın kalınlığı, bu aletin uç olarak sınıflandırılmasını ya da uçlarla karıştırılmasını önler (Dossiers de l’Archeologie, 1979 s.71)

     Kuramsal olarak iki kenar kazıyıcılar kadar kategorilere ayrılabilirler, fakat bu birleşik biçimlerin ender oluşu nedeniyle 4 alt tipe indirgenmektedirler (Bordes, 1961, s. 27). Ancak, elimizdeki verileri göz önünde bulundurursak bunlara, düz ve dışbükey; düz ve içbükey; iç ve dışbükey kenar kazıyıcı alt tiplerini de ekleyebiliriz.

1.4.YATIK YÖNEŞEN KENAR KAZIYICILAR:

     Alet ekseninin, yonga ekseni ile 25dereceden büyük bir açı oluşturduğu, yonga ya da dilgi üzerinde yöneşen kenarların düzeltilenmesi ile oluşturulmuş kazıyıcı tipleridir.

     Yönlendirmede topuk önemli bir hareket noktasını oluşturur. Topuğun bulunmadığı durumlarda, genellikle vurma yumrusundan başlayarak iç yüzde yayılan vurma halkalarına göre kazıyıcı kenarlar sağa yatıksa, ‘‘sağa yatık’’; sola yatıksa ‘‘sola yatık’’ yöneşen kenar kenar kazıyıcılar olarak adlandırılırlar.

     Bu ana tipi üç alt tipe ayırmak olanaklıdır. İkili yatık yöneşen kenar kazıyıcılarda bir kenar; üçlülerde ise iki kenar ortak kenarı oluşturmaktadır.

     Bu kazıyıcıların tepe açıları ve kenar durumları için Bordes (1961 s. 27) bir işaretleme yöntemi önermektedir. Buna göre, tepedeki dik açı (D), dar açı (A), geniş açı (O) ile; düz kenar (a), dışbükey kenar (b), içbükey kenar ise (c) ile işaretlenebilir. (aDa; aAc; bOb v.s.)[3]

     Yine aynı araştırıcı, yatık yöneşen kenar kazıyıcıların yüzdesinin Mousterien yataklarda kuvvetli bir şekilde değiştiğini ve %7-8’i geçtiği zaman Fransa’nın güneybatısında oldukça eski bir Mousterien’i belirlediğini ve kuvvetli bi oran durumunda Yabroudien’in özelliği olduğunu vurguluyor(a.g.y.).

1.5.YATAY KENAR KAZIYICILAR:

     Çoğunlukla topuğun karşı tarafındaki kenarın, ender olarak da bununla birlikte topuk kenarının devamlı ve düzenli düzeltilerle kenar kazıyıcı haline sokulduğu, Levallois olan ya da olmayan yongalar üzerine yapılmış kenar kazıyıcılardır.

     Kazıyıcı kenarın topuğun karşısında olması durumunda, yatay oluş özelliğinin saptanması Bordes (1961 s.12, fig. 3/1-4) un da belirttiği gibi güç değildir. Ancak problemli durumlarda, parçanın iç yüzü üzerinde, kazıyıcı kenarın iki uç köşesinden geçen bir çizgi ve yonga ekseni çizilir. Bu iki çizginin kesiştiği noktadaki açı 45derceden fazla ise, kenar kazıyıcı bir yatay kenar kazıyıcıdır. Eğer tam 45derece geliyorsa, bu durumda enderlik kuralı uygulanır ve eğer endüstri topluluğu içinde yatay kenar kazıyıcılar fazla ise alet ‘‘yatay kenar kazıyıcı’’, eğer karşıt durum varsa alet, ‘‘tek kenar kazıyıcı olarak sınıflandırılmalıdır (a.g.y).

    Yatay kenar kazıyıcılara, Batı Avrupa’da Clactonien, Acheuleen ve özellikle Mousterien içinde çok yoğun olarak rastlanıyor.

    İki Yatay Kenar Kazıyıcı:

   Yatay kenar kazıyıcıların tanımındada belirtildiği gibi, ikinci kazıyıcı topuğun bulunduğu kenar üzerindedir. Bu tip kenar kazıyıcılarda topuk üzerinde bulunan düzeltiler, yonga koparılmadan önce çekirdek kenarının düzenlenmesi amacına yönelik düzeltilerden farklıdır. Bu ikinci tür düzeltiler daha az düzgün olup, kenara dalgalı bir görünüm verirler.

     İki yatay kenar kazıyıcılar Paleolitik endüstriler arasında oldukça ender rastlanan tiplerdir. Bu tip kenar kazıyıcıların yapılmasında iki tür olasılığı düşünebiliriz: a) Birinci yatay kenar kazıyıcı kullanılıp köreldikten sonra, aynı parça üzerinde diğer kenar, kazıyıcı haline dönüştürülerek ikinci yatay kenar elde edilmiş olabilir. b) İki yatay kenar iki yönlü (öne, geriye) bir kazıma ve sıyırma işlemine yönelik bir amaçla yapılmış olabilir. İki yatay kenar kazıyıcılar üzerinde yapılacak ayrıntılı bir çalışma bu sorulara cevap bulabilir.

   Düz Yatay Kenar Kazıyıcı:

   Düzeltili kenarın düz olma özelliğini gösterdiği kenar kazıyıcılardır. Çoğunlukla yassı, ender olarak kalın yongalar üzerine yapılmışlardır. Quina tipte düzelti taşıyanları da vardır.

  

   Dışbükey Yatay Kenar Kazıyıcı:

   Düzeltili yatay kenarın dışbükey olma özelliğini gösterdiği kenar kazıyıcılardır. Düzeltiler Quina ya da yarı Quina tipte olabilirler. Endüstriler içinde sayıları bir hayli fazla olan bu kenar kazıyıcılar 4 ana çeşit gösterirler.

-Basit dışbükey yatay kenar kazıyıcı:

Genallikle yassı, ender olarak da kalın yongalar üzerine yapılmışlardır.

-Quina tip dışbükey yatay kenar kazıyıcı:

Ana tipinin tanımında da verildiği gibi, Quina tip (basamak pulcuklu) düzelti taşırlar, bu nedenle de kalın yongalar üzerine yapılmışlardır.

-Yarı Quina dışbükey yatay kenar kazıyıcı:

Quina tiplilerden üzerlerine yapıldıkları yongaların göreli olarak daha ince oluşlarıyla ayrılırlar

.-Clactonien çontuklu dışbükey yatay kenar kazıyıcı:Sağ ya da sol tarafında düzeltili ya da düzeltisiz bir Clactonien çontuk açılmış, çoğunlukla Quina tipte olan bir dışbükey yatay kenar kazıyıcı çeşididir.

  

 İçbükey Yatay Kenar Kazıyıcı:

     Düzeltili yatay kenarın içbükey olma durumu gösterdiği, çeşitli kalınlıktaki yongalar üzerine yapılmış bir yatay kenar kazıyıcı alt tipidir.

1.6.KÖŞE KENAR KAZIYICILAR:

     Bu tipleri önce Bordes (1954, fig. 107/5) adlandırmış ve çizmiştir. Daha sonra J. de Heinzelin-Braucourt (1962 s. 26) tanımlamıştır. Bu tip kenar kazıyıcılar, düzeltilerin küt köşeli küçük bir kenar parçası üzerinde yapıldığı kenar kazıyıcılardır.

1.7.DİK DÜZELTİLİ KENAR KAZIYICILAR:

     Dik ya da yarı dik düzeltilerle kenar kazıyıcı haline çevrilmiş, genellikle ince yonga yada parçalar üzerine yapılmış tiplerdir. Diğer kenarın keskin oluşuyla sırtlı bıçaklardan; boylarının daha büyük, düzeltilerinin daha az dik oluşuyla kazağılardan ayrılırlar. Batı Avrupa’da Acheuleen gelenekli Mousterien ile tipik Mousterien’de genellikle çok sayıda bulunurlar.

1.8.SIRTI İNCELTİLMİŞ KENAR KAZIYICI:

     Kenar kazıyıcının oldukça kalın olan karşı kenarının bazen bir, çoğunlukla iki yüzden düzenli olmayan düzeltilerle inceltilmesiyle elde edilmiş tiplerdir. Sırtı inceltilmiş kenar kazıyıcılar güneydoğu Fransa’da göreli olarak çok sayıda bulunurlar.

     Gerçek bir sırt inceltilmesi söz konusu olmaksızın, çoğunlukla vurma yumrusunun ortadan kaldırılması amacına bağlı olan yatay kenar kazıyıcılar bunun dışındadır.

1.9.İÇ YÜZDE KENAR KAZIYICILAR:

     Diğer kazıyıcılardan farklı olarak düzeltilerin yonganın iç yüzü kenarlarından biri ya da ikisi üzerinde yer aldığı kenar kazıyıcılardır. Kazıyıcı kenarın ya da kenarların durumuna göre. 5 alt tip saptamak olanağı vardır.

1.10.ALMAŞIK KENAR KAZIYICILAR:

     Düzeltilerin aynı zamanda hem iç, hem de dış yüz üzerinde yer aldığı kenar kazıyıcılardır. En yaygın tiplerde düzeltiler, üst yüzde bir kenar, alt yüzde ise diğer kenar üzerinde yer alır (Ters yönde almaşık kenar kazıyıcı). Ender olan tipte ise, aynı kenarın bir kısmı üst, diğer kısmı alt yüzden düzeltilenmiştir (Aynı yönde almaşık kenar kazıyıcı).

     Bu kenar kazıyıcılar bazı kez yöneşik, bazı kez de yatık olabilirler. Bu durumda kendi kategorilerinde sınıflandırılırlar.

1.11.İKİ YÜZDEN DÜZELTİLİ KENAR KAZIYICILAR:

      İki yüzden düzeltilerle kenar kazıyıcıya dönüştürülmüş tiplerdir.

       İki yüzden düzeltili basit kenar kazıyıcı:

   Kullanım kenarı iki yüzden düzeltilerle şekillendirilmiş tiplerdir. Az çok kaplayıcı olan bu düzeltiler iç ya da dış yüzü tamamen kaplamazlar.

     

       İki yüzden düzeltili Quina tip kenar kazıyıcılar: İç yüzün kaplayıcı, yassı, büyük çıkarımlarla tamamen kaldırıldığı, üst yüzün küçük yontu, çoğunlukla basamak pulcuklu düzeltilerle işlendiği, çeşitli büyüklüktesi kalın yongalar üzerine yapılmış kenar kazıyıcılardır.

KAYNAKÇA

   Yalçınkaya, Işın. ‘‘Alt ve Orta Paleolitik Yontmataş Endüstrileri Biçimsel Tipolojisi ve Karain Mağarası’’. Türk Tarih Kurumu Yayınları. Ankara. 1989.

 F. Bordes. ‘‘Typologie du Paleolithique Ancien et Moyen’’. Institut de Prehistoire. Bordeaux. 1961.

    

    

            

---

[1] Bordes, 1961.

[2] Işın Yalçınkaya, Alt ve Orta Paleolitik Yontmataş Endüstrileri Biçimsel Tipolojisi ve Karain Mağarası, T.T.K. Yayınları, 1989, Ankara, sf. 61-73

[3]  İstatistik yöntemi uygulamak isteyenler için bu açıları (D), (S), (G) şeklinde değiştirebiliriz. (D: dik açı, S: dar açı, G: geniş açı).
https://docs.google.com/file/d/0B1dX9mz-7MtUR3pWTVJfY3ZXOEk/edit